Mokradła jako ważny element naturalnego ekosystemu
Mokradła jako ważny element naturalnego ekosystemu
Mokradła to tereny stale lub okresowo podmokłe, w których gromadzi się woda. Można je spotkać w różnych formach – jako bagna, torfowiska, rozlewiska rzek czy lasy bagienne. Wbrew pozorom nie są to tereny nieużyteczne, a wręcz przeciwnie, pełnią szereg niezwykle ważnych funkcji. Przede wszystkim działają jak naturalne filtry, oczyszczając wodę z toksyn i metali ciężkich, dzięki czemu wpływają na poprawę jej jakości. Dodatkowo, magazynują wodę, zapobiegając zarówno suszom, jak i powodziom. Kiedy latem brakuje opadów, mokradła oddają zgromadzoną wcześniej wodę, nawilżając okoliczne tereny. Natomiast w czasie ulewnych deszczy pochłaniają nadmiar wody, co zmniejsza ryzyko powodzi.
Mokradła są również domem dla wielu gatunków zwierząt i roślin, z których wiele nie występuje nigdzie indziej. Można tu spotkać rzadkie ptaki, płazy, owady oraz unikalne rośliny, które przystosowały się do specyficznych warunków. Niektóre z tych obszarów, jak torfowiska, pełnią także istotną funkcję w walce ze zmianami klimatu – torf gromadzi ogromne ilości dwutlenku węgla, zatrzymując go w glebie i ograniczając efekt cieplarniany.
Niestety, mimo swoich niezwykłych właściwości, mokradła są jednymi z najbardziej zagrożonych ekosystemów. Przez dziesięciolecia były osuszane, przekształcane w grunty rolne i zabudowywane. Wiele z nich zniknęło bezpowrotnie, a wraz z nimi cenne gatunki zwierząt i roślin. Dlatego tak ważne jest, aby zmienić podejście i zacząć dbać o ich ochronę. Przede wszystkim warto chronić naturalne zasoby wody, unikać zanieczyszczania rzek i jezior oraz popierać działania na rzecz ochrony mokradeł. Nie należy osuszać terenów podmokłych, bo ich rola w regulacji klimatu i retencji wody jest nieoceniona. Można także wspierać organizacje ekologiczne, które zajmują się ochroną tych obszarów, oraz edukować innych o ich znaczeniu. Świadomość jest pierwszym krokiem do zmiany, dlatego warto mówić o tym, dlaczego mokradła są tak ważne i co zrobić, by je zachować.
Nowa obowiązkowa norma GAEC 2 dla rolników
W 2025 roku wejdzie w życie norma GAEC 2, która nakłada na rolników nowe obowiązki związane z ochroną gleb bogatych w węgiel, w tym torfowisk i mokradeł. Celem regulacji jest ograniczenie degradacji tych ekosystemów poprzez wprowadzenie określonych zakazów i ograniczeń.
Czym są torfowiska według GAEC 2?
Zgodnie z definicją przyjętą w ramach normy, torfowiska to obszary, na których, ze względu na specyficzne warunki wilgotnościowe, dochodzi do akumulacji torfu. Ochroną objęte zostaną gleby organiczne zawierające co najmniej 60% materii organicznej w suchej masie oraz o miąższości minimum 40 cm.
Jakie ograniczenia wprowadza norma?
W ramach GAEC 2 rolnicy muszą przestrzegać następujących zasad:
Zakaz przekształcania i zaorywania trwałych użytków zielonych – możliwa jest jedynie ich renowacja co 4 lata, przy zastosowaniu płytkiej uprawy i podsiewu.
Zakaz wydobywania torfu oraz budowy nowych rowów i instalacji odwadniających – ma to zapobiec degradacji mokradeł i utracie zgromadzonego w nich węgla organicznego.
Zakaz orania oraz budowy systemów melioracyjnych na gruntach ornych, aby uniknąć ich osuszania i dalszej degradacji.
Dlaczego ochrona torfowisk jest ważna?
Norma GAEC 2 wpisuje się w unijną politykę zrównoważonego rolnictwa, której celem jest ochrona środowiska i ograniczenie negatywnego wpływu rolnictwa na klimat i wodę. Torfowiska i mokradła pełnią kluczową rolę w magazynowaniu węgla, retencji wody oraz ochronie bioróżnorodności. Ich degradacja prowadzi do emisji dwutlenku węgla i pogorszenia jakości gleb oraz wód gruntowych.
Przestrzeganie normy GAEC 2 nie tylko wspiera ochronę ekosystemów, ale również pozwala rolnikom zachować uprawnienia do dopłat bezpośrednich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).
Anna Szefner
Specjalista ds. rolnictwa ekologicznego i ochrony środowiska
